(47-сон)

Ислом таълимоти, шариат аҳкомларига кўра, қўни-қўшниларнинг бир-бирларига  нисбатан ўзаро ҳақ ва ҳуқуқлари, бурч ва масъулиятлари борки, ана шу амалларни чиройли тарзда адо этишлик бандани улуғ даражотларга етказади.

Муборак ҳадису шарифда шундай баён этилади: «Кунларнинг бирида бир киши пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.)дан сўрабди: Ё Расулуллоҳ мен ўзимни яхши ёки ёмон инсон эканлигимни қаердан билсам бўлади? Шунда Муҳаммад (с.а.в.): "Агар сени қўшниларинг яхши деб айтаётган бўлсалар, у ҳолда сен яхшисан, мабодо қўшниларинг сени ёмон деб гапираётган бўлсалар, бас, унда сен ёмонсан" дедилар».

Яна бир ҳадисда эса қиёмат куни Аллоҳ инсонларнинг яхши ёки ёмон эканликларига қўни-қўшниларни гувоҳ қилиб қўяди, дейилади. Доно халқимизда "Узоқдаги қариндошдан яқиндаги қўшни афзал" деган ҳикматли гап бежиз айтилмаган.

Юқоридаги ҳадислардан маълум бўладики, қўни-қўшничилик одобларида ва ҳақ-ҳуқуқлари борасида ўта    ҳушёр бўлмоғимиз муҳимдир. Ўзаро муомала-муносабатда қўшнининг ҳурматини юқори сақлашлигимиз, қўшничилик ришталарининг мустаҳкам бўлишига астойдил ҳаракат қилмоғимиз лозим. 

Муоз ибн Жабал (р.а.)дан ривоят келтирилади: "Расулуллоҳ (с.а.в): Қачон уйингда бирор шўрва каби таом пиширсанг, сувини кўпроқ қуй ва қўшнинг-нинг оила аъзоларига ҳам бир миқдор насиба бериб, йўқлаб тур, деганлар" (Муслим ривояти).

Қўни-қўшничилик ҳаққини адо қилишлик аввало, улар билан хуш муомалада бўлишлик, бозордан олиб келган мева-чева ва бошқа нарсалардан имконият даражасида қўшнига ҳадя қилишлик, тўй ёки бирор бир маросим қилаётган бўлса, олдиндан имкон қадар қўшнига  ёрдам беришлик, касал бўлса кўришлик, бировлар қўшнисини ғийбат қилаётган бўлса, дарҳол уни тўхтатишлик, бир сўз билан айтганда, ҳар бир ишда қўшнининг ҳурматини сақлашлик буюрилади.

Минг афсуски, бугунги кунда баъзи бир қўни-қўшнилар арзимаган сабаблар туфайли бир-бирлари билан уришиб, йиллаб гаплашмай юрадилар. Бундай ҳолатлар нафақат шариатимиз, балки инсонийликка ҳам зиддир.

Донолардан бири ёзиб қолдирган ҳикоятда шундай воқеа зикр этилади: "Кунларнинг бирида салафи солиҳлардан бирининг уйига меҳмон келади. Уй эгаси хонадонида сичқон  кўпайиб кетганлигини айтади. Шунда меҳмон: биродар шунга ҳам ғам чекасизми, бунинг йўли осон. Бир мушук олиб келиб,    уйингизга қўйиб юборинг, ҳамма сичқонлар қочиб кетади, ташвишдан буткул қутиласиз, деди. Уй эгаси: биродар гапингиз тўғри, лекин мен сиз айтгандай қила олмайман, чунки бу ишни қилсам ҳамма сичқонлар қўни-қўшниларимнинг уйларига ўтиб кетади. Мен бу қилмишим билан қўшниларимга озор етказиб қўяман, ўзимга раво кўрмаган нарсани қўшнимга қандай раво кўрай?" деган экан".  Ушбу ҳикоятдан хулоса чиқариш ўзингизга ҳавола.

Аллоҳ таоло барчамизга қўни-қўшнилар билан аҳил-иноқ, иттифоқликда яшашликни, уларнинг ҳақларини чиройли тарзда адо этишликни насиб этсин. 

Валижон Сиддиқбоев,

Андижон шаҳри бош имом хатиби.