Мутахассис минбари
Оила жамиятнинг бир бўлаги, Ватан ичра кичик бир ватандир. Бола илк ва йиллар давомидаги тугал тарбияни аввало, оиладан олади. Фарзанднинг ҳар томонлама етук бўлиб вояга етишишида оилавий муҳитнинг соғлом бўлиши муҳим аҳамиятга эга. Шунинг учун ҳам ҳукуматимиз келажагимиз ворислари тарбия топаётган оилани мустаҳкамлаш ва соғломлаштиришга алоҳида эътибор қаратмоқда.
Ҳаммамизга маълумки, оиланинг ҳуқуқий асоси никоҳ ҳисобланади. Никоҳ қанчалик мукаммал, соф муҳаббат асосида, турли манфаатлардан йироқ тарзда тузилган бўлса, оила шунчалик мустаҳкам бўлади. Бу давлат учун ҳам, жамият учун фақат фойда келтиради. Шунинг учун ҳам мустақил турмуш бўсағасида турган шахс ота-онаси ва яқинлари ёрдамида ўзига муносиб жуфт танлаб олиши жуда муҳимдир.
Ўзбекистон Республикаси Оила Кодексининг 15-моддасида эркаклар ва аёллар учун никоҳ ёши 18 ёш деб белгиланган. Узрли сабаблар бўлганида, алоҳида ҳолларда никоҳдан ўтувчиларнинг илтимосига кўра, никоҳ давлат рўйхатидан ўтказиладиган жойдаги туман, шаҳар ҳокими бир йилга камайтириши мумкин.
Шунга қарамай айтиш мумкинки, 18 ёшга кирибоқ турмушга чиқаётган қизларнинг оилавий ҳаёти муваффақиятли давом этмаяпти. Бунинг албатта турли сабаблари бор. Аввало, бу ёшдаги қизлар жисман тўла етилмаган бўлади. Бундан ташқари, бу ёшдаги кўп қизлар ўқув юртларига эндигина кирган бўлади. Табиийки, ҳам оила юмушлари, ҳам ўқиш ташвишлари ёш келинни ҳолдан толдиради. Қолаверса, ота-она хонадонидан оила юмушларига уқувсиз ҳолда келган, қайнона-келин билан муносабатларни яхши ўрганмаган, боз устига, жоҳилроқ қайнона уйига тушган ёш қизда руҳан изтироблар натижасида камқонлик, ҳомилани етказа олмаслик, оқибатда ногирон фарзандларнинг туғилишига сабаб бўлиш ҳоллари ҳам минг афсуски, кузатилмоқда. Шунинг учун қиз болани ота-она уйида оилага пухта тайёрлаш, қизларни йигирма ёшидан кейин турмушга узатиш ижобий самара беради.
Албатта, оила қурган ёшлар туғилишни қайд этиш қоидаларидан бохабар бўлишлари лозим. Расмий идоралар томонидан тасдиқланган йўриқномаларга асосан, туғилишни қайд этиш учун туғилганлик ҳақидаги маълумотнома, ота-онанинг шахсини тасдиқловчи ҳужжатлар, никоҳ тузилганлиги тўғрисидаги гувоҳнома ёки оталикни белгилаш ҳақидаги ариза ёки никоҳда бўлмаган онанинг аризаси тақдим этилади.
2023 йилнинг 1 июнидан туғилганликни тиббиёт муассасалари орқали ФҲДЁ бўлимларида қайд этиш жорий этилди.
Туғилишни қайд этиш бир ойлик муддат ўтказиб, бола 16 ёшга тўлгунга қадар мурожаат этилган ҳолларда рад этилмайди. Бола бир ёшга тўлгандан сўнг , бола туғилган жойда ёки ота-онасининг бирининг доимий яшаш жойида қайд этилади.
Қонун талабларидан келиб чиқиб, Марҳамат тумани ФҲДЁ бўлими томонидан 2023 йил 6 ойи давомида 2 минг 91 та туғилганлик қайд этилиб, ундан 65 та муддати ўтказилиб қайд этилган туғилганлик ҳақидаги далолатнома ёзувлари расмийлаштирилди. Оталикни белгилаш бўйича 110 та, ёлғиз оналик бўйича 32 та тегишли ҳужжат қайд этилди.
Туғилишни қайд этиш жараёнида тегишли ҳужжатлар тақдим этилмаганда, ФҲДЁ органи томонидан ариза берувчига далолатнома ёзувини қайд этиш рад этилганлиги ҳақида асосли маълумотнома берилади.Тиббиёт муассасасидан ташқарида ва тиббий ёрдамсиз туғилган, шунингдек, тиббиёт муассасаси томонидан туғилганлик ҳақидаги маълумотнома расмийлаштирилмаган 16 ёшдан ошган шахсларнинг туғилганлигини қайд этиш суднинг ҳал қилув қарори асосида амалга оширилади. Марҳамат тумани ФҲДЁ бўлими билан васийлик ва ҳомийлик органи ҳамкорлигида 5 та туғилганлик ҳужжатлари судга тақдим этилиб, суд қарори асосида қайд этилган. Шунингдек, туманда қонуний никоҳда туриб, шаърий никоҳдан фарзанд кўрган, фарзандига туғилганлик ҳақида гувоҳнома ололмаган фуқароларга тегишли тартибда маълумотномалар тақдим этилган.
Муҳайё СОТВОЛДИЕВА,
Марҳамат тумани ФҲДЁ бўлими мудираси.
