Талаба мулоҳазаси

 (Ёш оналарга тавсия)

Минг афсуски, бугунги кунда айрим ёш оналар томонидан телевидение рекламасида кўрган ёки бирор таниши ёхуд дорихона ходими тавсиясига кўра, оғриётган ёш фарзандига турли дори воситаларини бериш ҳолатлари учраб турибди. Ёш оналарнинг шифокор мутахассисларга мурожаат қилмасдан, қолаверса, фарзандига ичираётган дори воситаси ҳақида етарли маълумотга эга бўлмасдан ўзича тутаётган бундай хатти-ҳаракатлари оқибатида турли кўнгилсиз ҳолатлар юзага келаётганлиги бор гап.

Тўғри, дорихона ходими сиз сўраган, сизни қизиқтирган саволларга қониқарли жавоб бериши мумкин. Лекин танганинг иккинчи томони ҳам борлигини унутмаслигимиз керак. Тиббиёт олийгоҳида таҳсил олаётган мутахассис сифатида бундай ҳолатларга тез-тез дуч келаман. Дори воситаларини истеъмол қилишда, айниқса, болаларга беришда жуда эҳтиёт бўлиш лозим.

Совуқ кунлар келиб респиратор ва юқори нафас йўллари яллиғланиш касалликлари билан хасталаниш кўп учрайди. Бир-икки ойлик чақалоғи бор ёш она боласини йўтала бошлагани, тана хароратининг кўтарилганидан безовталаниб, афсуски, болалар шифокорига эмас, балки яқин орадаги дорихонага боради.  Фарзандининг йўтали, тана ҳароратини тушириш учун тез таъсир киладиган  дори воситалари беришни сўрайди. Даволовчи антибиотик восита, истима туширувчи дори ва мукалтик қўшимча, антигистамин препаратлар билан фарзандини ўзича даволашни бошлайди. Муаммоларнинг ҳаммаси айнан шу ердан бошланади.

Антибиотиклар яхши наф берадиган дори воситалари бўлиши билан бир қаторда бемор организмига салбий таъсир этиши ҳам мумкин. Масалан, стрептомицин, канамицин ва неомицин эшитиш қобилиятини пасайтиради, қулоқдаги вестибуляр аъзо фаолиятини бузади. Левомицетин таъсирида айрим беморлар қонида салбий ўзгариш кузатилиши мумкин. Тетрациклин таъсирида жигар фаолияти бузилиши эҳтимоли бор. Айрим беморларда пенициллиннинг озгина дозасида ҳам организмда бошқа дорилар ичилгандагига ўхшаш турли реакциялар - терининг қичишиши, шиш, экзема(темиратки) ва шу каби ўзгаришлар кузатилади. Бу каби ҳолатлар дори воситаси ёқмаслигидан келиб чиққан аллергия ҳисобланади.

Она ўзи билганича бемор фарзандини узоқ вақт пала-партиш дори ичириб, даволаб юриши натижасида дори ёқмаслигидан келиб чиқадиган аллергия сурункали турга айланиб кетиши мумкин.

Баъзи ҳолларда пенициллин ёки бошқа антибиотикнинг озгина дозаси ҳам (айниқса, қайта даволанишда) организмда кучли ўзгаришларга, баъзан ҳаётни хавф остида қолдирадиган анафилактик шокка сабаб бўлиши мумкин. Шуни унутмаслик керакки, кўпчилик антибиотикларни айрим ҳолатларда, масалан, левомицетинни ҳомиладорлик даврида, экзема(темиратки)да ва терининг замбуруғ касалликларида, мономицинни буйрак ва жигар касаллигида қўллаш мумкин эмас.

Антибиотиклар жуда кичик дозада қабул қилинса ёки қабул қилиш тезда тўхтатилса, организмдаги микроблар шу дориларга мослашиб олади. Натижада касаллик сурункали турга ўтади ва тузалиши қийин кечади.

Антибиотиклар ўртача 5-7 кундан кам вақт қўлланилмаслиги керак. Уларни узоқ вақт қўллаш янги касаллик - кандидамикозга олиб келади. Касалликнинг келиб чиқиш сабаби антибиотиклар ичакдаги организм учун фойдали бўлган микроорганизм(микрофлора)ларнинг ривожланишини тўхтатиб қўйиши натижасида замбуруғларнинг кўпайишига шароит яратиб беради. Шунинг учун кучли таъсир этувчи ёки узоқ муддат қўлланишга мўлжалланган антибиотиклар шифокор томонидан буюрилганда албатта, замбуруғга қарши препаратлар (нистатин, фуцис, флуконазол) қўшиб ёзилади.

Мукалтиклардан эса 2 ёшга тўлгандан кейингина фойдаланиш керак. Сабаби: амброксол йўталга қарши балғамни суюлтириб чиқарувчи дори ҳисобланади. Бу балғамни ташқарига чиқариб юбориш кўникмаси бўлмаган ёш болада қўлланилса, балғам секрециясини кучайтириб, нафас йўлида  томоқ увишиши, нафас кисиши, бронхоспазм тиқилишларга сабаб бўлиши, болада асфиксияни келтириб чиқариши мумкин.

Шу боис ҳам, айниқса, ёш оналар фарзандларини қандайдир хасталик безовта қилганида биринчи навбатда шифокорга мурожаат қилишлари керак.

Ҳасанбой АСОМИДДИНОВ,

Андижон давлат тиббиёт институти талабаси.