тавсия

Тарвуз - ёзнинг энг севимли полиз экинларидан бири. Айниқса, ёзнинг иссиқ кунларида енгил ва мазали тамадди учун тарвуздан бўлак фойдали маҳсулот топиш мушкул. Калория миқдори кам ҳолда тарвуз ўз таркибида бир қанча дармондори, танадаги заҳарларга қарши курашувчи аминокислоталарни жам қилган. Тарвузда кўп миқдорда фолат кислотаси мавжуд бўлиб, у қон яратишда иштирок этади. Тарвуз жигар, буйракни тозалашда энг фойдали маҳсулотлар сирасига киради. Шунингдек, у кўриш қобилиятини, қон босимини яхшилайди.

Кейинги йилларда юртимизда тарвуз етиштириш бирмунча ортди. Аммо, унинг ҳосилдорлигини ошириш ва тезроқ етилтириш учун фермерлар қандай моддалар қўллаши ва тарвузда турли зарарли моддалар бор-йўқлигини ҳамма ҳам билавермайди. Баъзан, яхши тарвуз танладим деб ўйлаб, уйга келиб уни сўйганингиздан кейин хафсалангиз пир бўлади. Тарвуз ичи қизил бўлсада бемаза, ёки таг қисми оқиш, еганингизда нордон, ўзгача таъмни сезасиз. Халқимизда "пули куйган қалампир чайнабди", деган нақл бор. Айримлар, бу тарвузни ташлаб юборишга кўзи қиймай, ё уволидан қўрқибми, "банияти шифо" деб еб қўяқолишади. Айнан шу хато кўнгилсиз ҳолатларни келтириб чиқариши мумкин. Чунки, кейинги пайтларда тарвуз истеъмолидан сўнг айримларда қорин оғриғи, қусиш, ич кетиш, дармонсизлик каби ҳолатлар кузатилмоқда. Агар шундай ҳолатлар содир бўлса, зудлик билан шифохонага мурожаат этиш керак.

Ёз мавсумида тарвуз емасликнинг иложи ҳам йўқ. Шундай экан, тарвуз танлашда ва уни истеъмол қилишдан олдин қуйидаги маслаҳатларимизга амал қилсангиз, ўзингиз ва оила аъзоларингиз соғлигини ҳимоялаган бўласиз:

Тарвуз танлаётганингизда унинг пўстлоғи қаттиқ, ранги тиниқ, ярқироқ ва силлиқ бўлишига аҳамият беринг. Яхши пишган, ширин тарвузнинг пўстини осонгина тирноқ билан тирнаш мумкин.

Чертиб кўринг.Уриб кўрсангиз, пишган тарвуздан жарангдор овоз чиқади.

Тарвузнинг "думча"си, яъни банди қуруқшаб турган бўлса, бу унинг пишганини билдиради. Агар яшил бўлса, тарвуз етилишига бироз борлигидан далолат.

Катта кўрингани билан енгил туюлган тарвузни танлаш керак. Бу унинг серсув эканидан дарак беради.

Тарвузнинг ерда турган қисмидаги доғи сарғиш ёки тўқ сариқ рангда бўлиши керак. Имкон қадар сариқ доғи жуда катта бўлган тарвузни танламанг. Сиз танлаган тарвузда умуман сариқ доғ бўлмаса янада яхши. Бу доғ тарвузнинг қуёш нуридан бебаҳра қолган қисмидир. Яъни, деҳқон тарвузни ўз вақтида керакли томонга думалатмаган.

Пишган тарвузни икки кафт орасида сиқиб кўриш мумкин, агар сиқишнинг имкони бўлмаса, демак хом.

Тарвуз "соғлом" лигини аниқлаш учун уни озроқ кесиб, тоза сувга соламиз, бирор соат ичида сувда хиралик пайдо бўлса, ҳаммаси жойида, агар солинган сув ёрқин пушти, қизил ёки сап-сариқ тусга кирса, у ҳолда, гарчи пулингиз куйса ҳам тарвуздан воз кечганингиз    маъқул.

Ҳасанбой  РАЗЗАҚОВ,

вилоят ФВБ шифокори.