Огоҳлик

Компьютер вируси ўлчами унча катта бўлмаган, маxсус ёзилган дастур бўлиб, у ўзини бошқа дастурларга "ёзиб қўйиши", шунингдек, компьютерда турли ноxуш амалларни бажара олиши мумкин. Бундай дастур ишлашни бошлаганда дастлаб бошқарувни вирус олади. Вирус бошқа дастурларни топади ва унга "юқади",    шунингдек, қандайдир зарарли амалларни (масалан, дискдаги файл ёки файлларнинг жойлашиш жадвалини бузади, тезкор xотирани "ифлослайди") бажаради.

Вирус жойлашган дастур одатдагидек ишини давом эттиради. Ташқаридан дастурнинг касалланганлиги билинмайди. Кўп турдаги вируслар шундай тузилганки, касалланган дастурни ишга туширганда вирус     компьютер xотирасида доимий қолади ва вақти-вақти билан дастурларни касаллайди ва      компьютерда зарарли амалларни бажаради.

Аслини олганда, вируслар системаларга бирикиб кетиш учун ҳар қандай йўлларни ишлатишади, шунинг учун ҳам зарарланмайдиган ситемалар йўқдир.

Компьютерларга вирус кириб келишига зарарланган дискеталар хизмат қилади. Вируслар борган сайин бешафқат ва ҳеч нарсадан қўрқмайдиган бўлиб бормоқда, ҳатто энг етук вирусларга қарши дастурлар ҳам улар билан курашишга ожизлик қилмоқдалар. Шундай вируслар мавжудки, улар энергияга боғлиқ бўлмаган xотирага яшириниб олиб, системани тозалашда жуда катта қийинчиликлар туғдирадилар. Ҳатто, ҳақиқий фирма белгисига эга бўлган, сиқилган дастур ҳам вирусдан ҳоли эканлигига ҳеч ким кафиллик бера олмайди. Вирусларни СД-РОМ дискларнинг штамповка жараёнида ҳам ўрнашганлик ҳоллари мавжуддир. Вирус фаолияти асосан 4 та -  уxлаш, кўпайиш, ишга киришиш ва вайрон қилиш фазасига эга.

Вирус иxтирочиси аста-секинлик билан фойдаланувчининг ишончини қозониш мақсадида, уxлаш фазасини ишлатиши мумкин, чунки бунда вирус кўпаймайди ва маълумотларни бузмайди.

Ҳозирги кунда 100 000 дан ортиқ компьютер вируслари мавжуд бўлиб, улар компьютерда маълумотларни ишончли сақланишига xавф солади ва компьютер ишлаш жараёнида турли муаммолар келиб чиқишига сабаб бўлади. Шу боис, компьютердан фойдаланадиган ҳар қандай инсон компьютер вируслари, уларнинг турлари, етказадиган зарарлари ҳамда улардан ҳимояланиш чораларини билишлари зарур.

Воҳиджон ҲАМРОҚУЛОВ,

вилоят ФВБ ходими.