+0374 223-85-48
Андижон шаҳар, Навоий шоҳкўчаси, 71- уй

Янгиликлар

  • 26 Сен 2025
    МУКОФОТЛАР МУБОРАК!
    Ўзбекистон Республикаси Президентининг "Ўқитувчи ва мураббийлар куни муносабати билан таълим-тарбия тизимида алоҳида ўрнак кўрсатган ходимлардан бир гуруҳини мукофотлаш тўғрисида"ги фармонига асосан тақдирланганлар орасида вилоятимизнинг бир…
  • 12 Сен 2025
    ИСТИҚЛОЛ БАЙРАМИ БОЛАЖОНЛАРГА ҚУВОНЧ УЛАШДИ
    Аждодларимизнинг азалий орзуси бўлган, баркамол авлоднинг истиқболига айланган Мустақиллик кунини ҳар қанча байрам қилсак арзийди. Халқимизнинг энг улуғ, энг азиз байрами - истиқлол айёми жорий…
  • 12 Сен 2025
    АРХЕОЛОГИК ВА МУЗЕЙ ТУРИЗМИ ЯНАДА РИВОЖЛАНАДИ
    Форум Андижон вилояти Марҳамат туманида «Кўҳна Довон сирлари» II археология туризм форуми бўлиб ўтди. Президентимиз топшириғи асосида Марҳамат тумани ҳокимлиги, “Мингтепа-маданий мерос» жамоат фонди, Яҳё…
Газетамизнинг янги сони сизга манзурми?
  • Ovozlar: (0%)
  • Ovozlar: (0%)
  • Ovozlar: (0%)
Jami ovozlar:
Birinchi ovoz:
Oxirgi ovoz:

ҲАРАКАТДАГИ ЗАМИН

Сирли сайёра

Ер ўз ўқи атрофида айланиш билан бир вақтда  қуёш атрофида ғарбдан шарққа томон айланади. Ернинг қуёш атрофида айланиб чиқиши учун кетган вақт 365 сутка 5 соат 48 минут 46 секундга тенг. Ернинг қуёш атрофида айланиб ўтадиган йўлни ер орбитаси деб аталиб, унинг узунлиги 930-940 миллион км.га тенг.

Хулоса шуки, 940 миллион км. масофани 365 сутка 6 соат вақт ичида айланиб ўтса, Ер ҳаракатининг тезлиги 29,5 км./секундга тўғри келади. Ердан Қуёшгача бўлган масофа 150 миллион километрга тенг. Ер Қуёшдан шундай узоқликда жойлашганки, Ер ўз ўқи атрофида бир текисда айланиш имкониятига эга. Ернинг Қуёш атрофида айланиб юриши натижасида ерда тўрт фасл пайдо бўлади. Тўрт фаслнинг пайдо бўлишига сабаб, Ернинг ўз ўқига нисбатан 66,5о қияликда жойлашганлигидир, шу туфайли Қуёшдан келган нурларнинг Ерга тушиш бурчаги йил давомида ўзгариб туради. Масалан: ҳар йили 21 март ва 23 сентябрда Ернинг экваторига Қуёш 90о бурчак асосида нур сочади, натижада Ернинг шимолий ва жанубий ярим шарларида тенг кунликлар бошланади.

Ҳар йили 22 декабрда Қуёшдан келаётган нурнинг тушиш бурчаги 23,5о жанубий кенгликка 90о бурчак билан тушади. Шу кун 66,5о жанубий кенгликларда (Антарктида ярим ороли) бир сутка Қуёш ботмай туради. Шу куни 66,5о шимолий кенгликларда (Канаданинг шимолий қисми, Баффинг Ери ороли, Гренландия оролининг жанубий қисми, Россиянинг шимолий ҳудудлари), бир сутка қуёш чиқмайди. Бунинг натижасида жанубий қутб доирасидаги жанубдан тоғ қутбларигача бўлган жойларда бир неча кунгача қутб кунлари (доимий кун) бошланади.

Ҳар йили 22 июнда Қуёшдан келаётган нурлар 23,5о шимолий кенгликларга 90о бурчак билан тушади Натижада шу куни 66,5о жанубий кенгликларда бир сутка Қуёш чиқмайди. 90о шимолий ва жанубий кенгликларда Қуёш ботмайдиган кунлар 186 сутка, Қуёш чиқмайдиган кунлар 179 сутка давоми этади.

Ер Қуёш атрофида 365 сутка 6 соатда бир марта айланиб чиқади, 6 соат 4 йилда бир суткани ташкил этади. Бунинг натижасида ҳар 4 йилда бир марта 366 сутка бўлади. Шу йили кабиса куни деб аталади. Февраль ойи шу йили 29 кундан иборат бўлади.

 

Ёрқиной СУЛАЙМОНОВА,

Избоскан туманидаги

 

11-умумтаълими мактаби география фани ўқитувчиси.