руҳшунос минбари

 (оталарга маслаҳатлар)

Замонамиз руҳшунослари оилада қиз фарзанди бўлган оталар амал қилиши лозим бўлган қатор қоидаларни ишлаб чиқишди. Аслида бу қоидалар аввал ҳам бўлган, уларнинг сони мингдан ҳам кўп. Айрим қоидалар бизнинг шарқона тарбия усулларимизга ҳам тўғри келавермайди.Бироқ умумлаштирилган қоидалар борки, уларни билиш ва амал қилиш оталарнинг қизлари билан боғлиқ турли вазиятларда ўзларини рисоладагидек тутишлари, муаммоларнинг олдини олишларида асқотиши мумкин.

- Катта, ўртанча, кенжа қизингиз айтган ҳар бир гап аҳамиятли. Вақтингизни сарф этиб, гарчи унинг сўзлари сиз учун қизиқ бўлмаса-да, уларни эшита билинг. Агар бирини   бошқасидан камроқ тингласангиз, унга етарлича меҳр бера олмаётганингиздан хафа бўлади.

- Дунёда бор жамики қизалоқлар гўзал ва ширин бўлишади, ана шуни уларга ҳар куни такрорлаб туринг.

- Сиз қизингиз учун онаси эмассиз. Сиз - отасиз. Онаси бўла туриб она ўрнини босишга ҳаракат қилманг. Оилада отанинг ўз вазифаси бор. Сиз уларни қисман биласиз.

- Овозингизни баланд кўтариб гапирманг. Агар шундай қилсангиз, келажакда шаллақи қизнинг отасига айланасиз. Асабига тегиб, хафа қилдингизми, кечирим сўранг.

- Ўйинчоқларнинг кўпи ёки ками бўлмайди. Агар сиздан янги ўйинчоқ олиб беришни сўраса, олиб беринг. Бироқ аввал, эски ўйинчоқлардан бир нечтасини бошқа болаларга ўйнашлари учун совға қилишни таклиф қилинг.

- Ҳар бир қиз ўзини малика деб билади. Унга шуни исбот қилинг ва тарбияли қизни вояга етказинг. Бу жуда оғир меҳнат, б-Қизингизни қучоқлаб, уни бағрингизга босиб туринг. Ахир у ҳали кичкина, атрофда унга нотаниш бўлган даҳшатли олам бор. Баъзида бу оламдан уни онаси ҳам ҳимоя қила олмайди. Кенжа қизингиз 18 га кирган бўлса ҳам ўз номи билан у кичкина.

- Агар ўғил болалар қиладиган ишларни қилишда қизингиз сизга ёрдамлашишни истаса, қаршилик қилманг. Шунда, орадан бир неча ўн йил ўтса ҳам, ёнингизда ёрдамчи ва ҳамроҳ бўлади.

- Баъзи ишларни фақат сиз билан қилишига ўргатинг. Масалан, бирга ўтин арралаш, футболни бирга томоша қилиш… Бу жуда муҳим.

- Қизингиз уни отаси доимо ҳимоя қила олишини билиши керак. Ҳар қандай вазиятда, қандай низога аралашган бўлмасин, унинг айби бор ёки йўқлигидан қатъи назар уни сиз ҳимоя қила олишингизни билсин. Келишмовчиликларнинг асл негизи кейин ўрганилади, асосийси у сизга ишонсин.

- Ютуқ ва камчиликлар ҳақида сўз борганида "биз" деб гапиришни унутманг. "Биз адашдик", "Биз уддасидан чиқа олмадик", "Биз буни уддаладик", "Биз енгдик"!

- Қизларнинг кўнгли нозик бўлади. Агар у бирор муаммо туғилганида сизнинг ёнингизга келиб йиғлаб, дардини айтмаса, ҳайратланманг. Бу сизнинг ёмон ота эканингизни билдирмайди. Кўз ёшлари сабабини бироз вақт ўтиб ўзи айтади.

 - Агар қизингиз сиз айтган эртакларни эслаб юрсин десангиз, ўз қаҳрамонларингизни ўйлаб топинг ва давомий, узундан-узоқ, қисмларга бўлинган эртак айтинг. Унинг бир неча ой, йил давом этишидан чўчиманг. Бу қизингизнинг хотирасида бир умр қолиши аниқ.

- Қизингизни "нозикойим" қилиб тарбияламанг. Агар у ҳам ўғил болалар қила оладиган баъзи шўхликларни уддалай олмаса, ундан ҳақиқий инсон чиқмайди. Фақат назорат қилиб турсангиз бас.

- Қизингизнинг хавфсизлиги ва бахти учун баъзи қоидаларни тузиб олишингиз керак. Масалан: "Машиналар ўтадиган йўлдан фақат менинг қўлимни ушлаб ўтишинг керак, ахир ҳамма қизимнинг қанчалар чиройли эканини кўриши ва менга ҳавас қилиши керак-ку", "Боғчага борганда йиғламаслик керак, уйдагилар келгунига қадар малика ўз шаҳрида яшаши керак"…

- Қизларнинг тарбиясида энг муҳим омил - бу оила бошлиғининг яхши ота бўлишга бўлган ҳаракати ва интилишидир. Сиз яхши ота бўлишга ҳаракат қилишингиз баробарида, қизингиз яхши қиз бўлишга интилади.

- Қизингизни ҳар бир яхши иши учун мақташга ва унинг яхши ишига урғу беришга ҳаракат қилинг. Ишонинг, бу у учун жуда муҳим.

- Ёлғон гапирманг. Қизалоқлар катталарга, айниқса, онаси ва отасининг сўзларига ишонишади. Агар бирор вазиятда алдашни истамасангиз, кейинроқ бу ҳақда айтиб беришингизни айтинг.

- Уни ўзингизга ёқадиган тарзда кийинтиришга ёки кийинишга мажбур қилманг. Агар одоб доирасидан четга чиқмаган, об-ҳавога мос кийим бўлса, қизингизнинг истагини рад этмаганингиз маъқул.

 -Қизингизнинг сизга ишониб айтган сирларини ҳеч кимга ошкор қилманг. У ўша сирни ўзи ҳаммага аён қилиши мумкин, аммо сизнинг ҳаққингиз йўқ.

Маҳфуза АЛИМОВА