(45-сон) Мулоҳаза

Эрталаб ота-она болаларини йўл-йўлакай боғча опасининг қўлига топшириб, ишга жўнайди. Болакай тезроқ куннинг кеч бўлишини, онаси эртароқ келиб уни боғчадан олишини интизор бўлиб кутади. Куни бўйи ишхонадаги юмушлардан толиққан она эса фарзандининг биттагина табассумини кўриши билан барча чарчоқларини унутади. Она-бола ўртасидаги меҳр риштаси йилдан йилга мустаҳкамланиб бораверади.

Бола мактаб ёшига етганидан кейин эса ота-онанинг ташвишлари ортади. Уларнинг олдида "Боламни кимга қолдирсам экан?", деган савол юзага чиқади. Аслида болажон халқмиз. Уларни қаровсиз қолдиришнинг оқибати хайрли бўлмаслигини яхши биламиз.  Бундан бир неча йиллар аввал ўқитувчи танишларимдан бири фарзандларини уйда олиб ўтиришнинг жуда яхши усулини топганини айтган эди:

­ Ҳар куни янги мультфильм дискларини олиб келаман. Болалар бирор шўхликни ўйлаб топишмадимикан, деган  хавотирдан ҳолиман. Ишларимни бемалол битириб келгунимча болаларим телевизор олдидан кетишмайди, ­ деганди у.

Кейинчалик ўша аёлнинг ўғилларидан бирида юрак хасталиги, бирида эса кўриш билан боғлиқ нуқсонлар юзага келганлиги маълум бўлди. Шифокорлар, ушбу  хасталикларни эртадан кечгача телевизор олдида ўтирадиган  болаларда тез-тез учрашини    айтишган.

Бугунги кунда эса ҳар бир болакайнинг қўлида телефони, уйида компьютери ва телевизори бор. У истаган кино ёки мультифильмини кўриши мумкин. Болам уйдан чиқмай ўтирибди, у шўх болаларга қўшилмаяпти, деб хотиржам бўлишга ота-онанинг асоси етарлими? Афсуски йўқ. Чунки, бугун компьютерларни қамраб олган виртуал ўйинлар, мультфильмларда тарғиб этилаётган ғояларнинг ҳаммаси ҳам эзгуликка хизмат қиляпти, деб айта олмаймиз. Шундай экан болаларни компьютер, телевизорлар ихтиёрига топшириб қўйишнинг оқибати яхшиликка олиб келмайди.

Бу ҳақда асли касби ўқитувчи бўлган танишларимдан бири қуйидаги мулоҳазаларини билдирди:

­ Болаларнинг қизиқишлари, орзу-истакларини қўллаб-қувватлаш керак. Бугунги куннинг боласи билан ҳамқадам бўлиш ҳаммамизнинг ҳам қўлимиздан келавермайди. Айниқса, давлат ишида ишловчи ота-оналар учун бу жуда қийин масала. Шахсан менда ҳам  фарзандларимни дарсдан кейин қўшимча машғулотларга олиб бориш учун кўпинча вақтим етмай қоларди.

Ана шу муаммони ҳал этиш учун турмуш ўртоғим билан келишиб бир муддат ишламай уйда, болаларнинг ёнида бўлишга қарор қилдим. Ҳар бирини қизиқишига қараб турли соҳаларга йўналтирдик. Кечгача шу уч боланинг ортидан юрардим. Дадаси ишидан орт-майди. Болаларни вақтида маш-ғулотларга олиб боришга қийналган пайтларим бўлди.  Доимо болаларга энг яхши натижаларингиз, дадангиз учун кутилмаган совға бўлсин, деб уқтирардим. Шу боис фарзандларим ҳамиша юқори натижаларга эришиш учун интилишган. ўтган йили катта фарзандим институтга кирди.  Қизим Шоҳида эса география фани бўйича фан олимпиадасининг вилоят босқичида ғолиб бўлиб бизни беҳад қувонтирди.  Болаларнинг бугунги ютуқларини кўриб, уларни энг қимматли вақтлари ­ болалигида ёлғиз қолдирмай, тўғри йўналиш бера олганимиздан, деб биламан.

Марҳамат туманидаги 29-умумий ўрта таълим мактаби ўқитувчиси ҳамидахон Аҳмадалиеванинг таъкидлашича, ота-оналари, бувилари назоратида бўлган болалар бошқаларга нисбатан масъулиятли, интизомли ва интилувчан бўлар экан. 

­ Бола табиатан бўш қолишни, бекор юришни хуш кўрмайди. Агар унга ота-онаси эътиборли бўлиб, керакли ва фойдали ишларга, китоб ўқишга, аниқ мақсад сари интилишга ўргатмаса, бола ўзига, албатта бошқа бир юмуш топиб олади. Унинг учун айни пайтда   машғул бўлаётган ишининг оқибати унчалик муҳим эмас, у вақти ўтаётганидан мамнун бўлиб ўсаверади.

Аниқ мақсадга интилган болалар кейинчалик фаол ва мазмунли ҳаёт кечирсалар, ёшлигида қаровсиз қолиб, компьютер ва телефонлардаги турли  ўйинларга овуниб ўсган болалар шунчаки кун ўтказишга мойил кишилар бўлиб вояга етади. Ўқувчиларим орасида жангари феълли, зардали болалар ҳам учраб туради. Бир қарашда уларнинг уйида ҳамма нарса етарли. Ота-онаси ишлайди. Аммо бола баъзан отаси ёки онаси билан ҳафталаб кўришмайди, суҳбатлашмайди. Улар билан дилдан гаплашганимда отаси ёки онасининг эътиборсизлигидан хафа эканини, шу араз гинага айланиб қалбини дағаллаштираётганини сезиб қоламан. Ота-онасидан эъзоз ва эътибор кўрган ўқувчиларимнинг эса кўзлари чақнаб туради.

Демак, фарзандларимизга болалигидан меҳр ва эътибор муҳим экан. Азиз дилбандларимиз камолотида муҳим бўлган ана шу жиҳатга асло эътиборсиз бўлмайлик.

Ҳамрохон МУСУЛМОНОВА