(47-сон) Мутахассис минбари

Гиёҳвандлик инсониятни жарга етакловчи вабодир. Инсон гиёҳвандлик воситаларини истеъмол қилар экан, тиббиёт нуқтаи назаридан қараганда нафақат ўзининг соғлигига, балки дунёга келадиган зурриёдининг ҳаётига ҳам жиддий таҳдид солади. Бундан таш-қари, ушбу иллат  фуқароларнинг ҳаёти, соғлигига зиён етказувчи турли нохуш ҳолатлар, номусга тегиш, ўғирлик, талончилик, босқинчилик сингари жиноятларни содир этилишига, иқтисодиёт ривожига, шунингдек, ёшларнинг онг-шуури, маънавияти, жамият негизи ҳисобланган оилалар барқарорлигининг бузилишига олиб келади.

Республикамиз ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлари томонидан гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддалар билан боғлиқ жиноятлар содир этилишининг олдини олиш, ушбу жиноятга қарши кураш борасида самарали ишлар олиб борилмоқда. Гиёҳвандлик моддаларини сақлаш, сотиш, истеъмол қилиш сингари ноқонуний хатти-ҳаракатлар аниқланиб, ўша ҳолатлар бўйича айбдор, деб топилган шахсларга нисбатан қонуний чоралар кўрилмоқда. 

Жорий йилнинг ўтган даври мобайнида вилоят ички ишлар бошқармаси Тергов бошқармаси ва унинг қуйи тизимларида гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддалар билан боғлиқ 157 жиноят иши бўйича тергов ҳаракатлари олиб борилди. Ушбу жиноятни содир этганлар орасида аёлларнинг борлиги эса ташвишли ҳолатдир. Жамиятда аёл кишининг асосий     вазифаси оила мустаҳкамлигини таъминлаш, фарзандлар тарбияси, уларни соғлом ва баркамол вояга етказиш    бўлса-да, минг афсуски, айрим аёлларимиз шу турдаги жирканч жиноятларни содир этганлигини асло оқлаб бўлмайди. Уларнинг бундай хатти-ҳаракатлари нафақат ўзлари, балки оиласи, яқинлари, фарзандлари учун исноддир.

Ҳеч бир шахс гиёҳванд бўлиб дунёга келмайди, шахснинг соғлом ва баркамол бўлиб вояга етиши учун энг аввало, оиласида, яшаётган маҳалласида, таҳсил олаётган таълим муассасасида яхши муҳит    шаклланган бўлиши зарур. Бу борада оила вакиллари, ота-она, кенг жамоатчилик, ҳуқуқ-тартибот идоралари вакиллари масъулиятни ҳис этган ҳолда ҳамкорликда иш олиб боришлари турли салбий ҳолатлар ва жиноятчиликларнинг олдини олишда муҳим аҳамият касб этади.

Мамлакатимизнинг аксарият ёшлари  илм-фан, таълим, спорт, санъат соҳаларида ўзларининг юксак салоҳиятларини намоён этиб, юксак марраларга эришиб келаётган бир пайтда улар орасида гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддаларини истеъмол қилишга ружу қўйиб, ушбу иллат ботқоғига ботиб бораётган айрим ёшлар ҳам йўқ эмас. Халқимизда "Қозонга яқин юрсанг, қораси юқади" деган ҳикматли гап бежиз айтилмаган. Шу маънода ёшларимиз муқаддам ушбу турдаги жиноятларни содир этиб, судланган, тузалиш йўлига кириш ўрнига уларни наркотик моддалар истеъмол қилишга ундаётган шахслардан огоҳ бўлишлари, бундай шахслар қопқонига тушиб қолишдан эҳтиёт бўлишлари керак.

Гиёвандлик воситалари, психотроп ёки шахснинг ақл-идрокига таъсир этувчи бошқа моддаларни ҳар қандай шаклда истеъмол қилишга жалб этганлик учун Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 274-моддасида жиноий жавобгарлик белгиланган.

Шу ўринда Жиноят кодексининг тегишли бандларига кўра, гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддаларни ўз ихтиёри билан топширган шахс, топширилган гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддаларни тайёрлаганлиги, олганлиги,  шунингдек, уларни сақлаганлиги, ташиганлиги ва жўнатганлиги учун жиноий жавобгарликдан озод қилинади. Қонунчилигимиздаги ушбу норма аввало, қонунчилигимиз инсонпарварлик принципларига асосланганлигини кўрсатади, қолаверса, юртимизда гиёҳвандлик воситалари ва психотроп моддаларни қонунга хилоф равишда тарқалиши, турли жиноятлар содир этилишининг олдини олишга хизмат қилади. 

Мухтасар айтганда, инсонни таназзулга етакловчи гиёҳванд-лик иллатига қарши курашиш, унинг олдини олишда жамиятнинг ҳар бир аъзоси фаол иштирок этиши керак.

 Нодирбек СОДИҚОВ,

 вилоят ИИБ  ҳузуридаги тергов бошқармаси катта терговчиси, майор.