Ҳуқуқий маслаҳатхона

Кўп ҳолларда оиласидан ажраган айрим оталарнинг ўз фарзандлари учун алимент тўлашдан бош тортиб хорижий мамлакатларда қочиб юрганликлари ёки ҳеч қаерда ишламасдан ёлланма хизмат эвазига тирикчилик  қилишлари ёхуд ойлик маошини кам кўрсатиб алимент тўлашдан бўйин товлашларига гувоҳ бўламиз.

 Айнан таҳририятимизга ҳам бу борада кўплаб мурожаатлар бўлади. Мазкур масалада қандай йўл тутилади, амалдаги қонунлар ва меъёрий ҳужжатларда қандай тартиблар белгиланган? Бу хусусда Асака тумани 2-сон ФҲДЁ бўлимининг мудираси Севарахон Эрматова қуйидаги маълумотларни тақдим этди:

Ота-она ёки болаларнинг алимент ҳуқуқи ва мажбуриятлари ҳақида Ўзбекистон Республикасининг «Оила» кодексида қуйидагилар баён қилинган:

«Ота-она вояга етмаган болаларига таъминот бериши шарт.

Вояга етмаган болаларига таъминот бериш мажбуриятларини ихтиёрий равишда бажармаган ота (она) дан суднинг ҳал қилув қарорига ёки суд буйруғига асосан алимент ундирилади...» (96-модда).

,,Вояга етмаган болаларига алимент тўлаш ва уларга таъминот беришда ота-отанинг мажбуриятлари тенгдир.

Вояга етган, меҳнатга лаёқатсиз,  ёрдамга муҳтож болаларига таъминот беришда ота-онанинг мажбуриятлари тенгдир'' (97-модда).

,,Ота-она вояга етмаган болаларига таъминот бериш учун алимент тўлаш тартибини ўзаро келишган ҳолда белгилашга ҳақлидирлар.

Вояга етмаган болаларига таъминот бериш учун алимент тўлаш тартиби ва шакли ҳақида ота-она ўртасида келишув қонунда белгиланган қоидаларга ва боланинг манфаатларига зид бўлмаслиги керак'" (98-модда).

,,Агар вояга етмаган болаларига таъминот  бериш ҳақида ота-она ўртасида келишув бўлмаса, уларнинг таъминоти учун алимент суд томонидан ота-онанинг ҳар ойдаги иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромадининг бир бола учун - тўртдан бир қисми; икки бола учун - учдан бир қисми уч ва ундан ортиқ бола учун яримиси миқдорида ундирилади. Бу тўловларнинг миқдори тарафларнинг моддий ёки оилавий аҳволини ва бошқа эътиборга лойиқ ҳолатларни ҳисобга олган ҳолда суд томонидан камайтирилиши ёки кўпайтирилиши мумкин.

Ҳар бир бола учун ундириладиган алимент миқдори қонун ҳужжатлари билан белгиланган энг кам иш ҳақининг учдан бир қисмидан кам бўлмаслиги керак'' (99-модда).

Ўз навбатида вояга етган, меҳнатга лаёқатли болалар ҳам ўз ота-онасига таъминот беришга мажбурдирлар:

,,Вояга етмаган, меҳнатга лаёқатли болалар ҳам ўз ота-онасига таъминот беришлари ва улар тўғрисида ғамхўрлик қилишлари шарт.

Ота-онасининг давлат ва нодавлат муассасалари қарамоғида эканлиги вояга етган меҳнатга лаёқатли болаларни ота-она ҳақида ғамхўрлик қилиш ва уларга моддий ёрдам кўрсатиш мажбуриятидан озод қилмайди'' (109-модда).

Ақли расо ҳар бир фуқаро алимент тўлаш, олиш борасида белгиланган ана шу тартибларга қатъий амал қилиши лозим. Акс ҳолда унга нисбатан қонунлар доирасида тегишли жазо чоралари кўрилади.