Бугун бутун мамлакатимизда бўлгани каби Андижон вилоятидаги 799 та умумтаълим, ижод ва ихтисослаштирилган ҳамда хусусий мактабларда "Илмни қадрланг, илмга интилинг!" шиори остида "Сўнгги қўнғироқ" тадбирлари бўлиб ўтди.

Андижон шаҳридаги 7- умумтаълим мактабида бўлиб ўтган битирув кечаси тадбирида дастлаб Президентимизнинг умумий ўрта таълим мактабларининг битирувчи ёшларига йўллаган табриги ўқиб эшиттирилди.

Шундан сўнг тадбирда сўз олган мактаб директор Гулнорахон Зоҳидова ва бошқалар мамлакатимизда ёшларнинг ўқиши, билим олиши, ўз иқтидор ва салоҳиятларини тўлақонли юзага чиқаришлари учун кенг имкониятлар яратиб берилаётганлигини таъкидлаб, битирувчиларни муборакбод этди, катта ҳаёт остонасида турган ёшларга оқ йўл тилади.

-        Юртбошимиз табригидаги: "Ҳеч шубҳасиз, ўз билим ва истеъдодини Ватанимизга муносиб фарзанд бўлишдек мақсадларга сарфлашга бел боғлаган сиз каби ёшлар - янги Ўзбекистоннинг олтин фонди, бебаҳо хазинасидир", - деган сўзлар биз битирувчиларга шижоат, илҳом ва ишонч беради, - дейди Андижон шаҳридаги 7- умумтаълим мактаби битирувчиси Нуриддин Файзиев. - Келгусида биз ёшлар кўрсатилаётган эътибор, яратиб берилаётган кенг имкониятларга муносиб бўлишга, олий ўқув юртларида ўқиб, етук мутахассис бўлиб Ватанимиз равнақи йўлида астойдил хизмат қилиш, Юртбошимиз ишончини оқлаш учун бор имкониятларимизни ишга соламиз.

Қайси бир битирувчи билан суҳбатлашмайлик, уларнинг қалбида ҳис-ҳаяжон, улкан орзу-умидлар, мақсадларга эришиш учун қатъий аҳдни кўрдик.

-        Жорий ўқув йилида вилоятдаги 778 та умумтаълим, 21 та хусусий таълим муасасаларини 32 минг 341 нафар битирувчи тамомламоқда, - дейди вилоят Мактабгача ва мактаб таълими бошқармаси бошлиғи Расулжон Каримов. - Уларнинг бир қисми олий ўқув юртларида таҳсилни давом эттириш ниятида бўлса, яна бир қисми мактабларда ўрганган касб-ҳунарлари бўйича ишга киришни, тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланишни мақсад қилишган. Ишонаманки, катта ҳаёт остонасига қадам қўйган ана шу ёшларимиз ҳаётда албатта, ўз ўринларини топишади.

Битирув кечаси тадбирлари вилоятимиздаги барча умумтаълим мактабларида юқори кўтаринкилик билан ўтказилди.

Фахриддин ИБАЙДУЛЛАЕВ

Андижон шаҳридаги "Маърифат   уйи"да умумтаълим мактабларининг 10-11 синф ўқувчилари ўртасида "Ислоҳотлар бизга нима беради? мавзусида ўтказилган иншолар танлови ғолибларини тақдирлаш маросими бўлиб ўтди. 

Газетамиз таҳририяти томонидан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси ҳузуридаги Нодавлат нотижорат ташкилотлари ва фуқаролик жамиятининг   бошқа институтларини қўллаб-қувватлаш жамоат фонди гранти асосида амалга оширилаётган "Ислоҳотлар самараси ва инсон қадрини улуғлаш - жамият тараққиётининг муҳим мезони"  лойиҳаси доирасида вилоят Мактабгача ва мактаб таълими бошқармаси, Ўзбекистон Журналистлар уюшмаси вилоят бўлими билан ҳамкорликда "Ислоҳотлар бизга нима беради?" мавзусида ўтказилган иншолар танлови ғолиб ва совриндорларини тақдирлаш маросими очилишида сўз олган вилоят Мактабгача ва мактаб таълими бошқармаси бошлиғи Расулжон Каримов, "Иқбол" газетаси муҳаррири Фахриддин Ибайдуллаев томонидан мамлакатимизда ўқувчи ёшларнинг пухта билим олиши, касб-ҳунар ўрганиши, ўз иқтидор ва салоҳиятларини тўлақонли юзага чиқаришлари учун кенг имкониятлар яратиб берилаётганлиги таъкидланди.

Ўқувчи ёшларнинг жамиятимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар, уларнинг ижобий самаралари, халқимиз турмуш фаровонлагини оширишдаги,  шунингдек, ҳуқуқий-демократик, фуқаролик жамияти шаклланишидаги ўрни, роли ҳақидаги билим ва тушунчаларини бойитиш, ёшларимизнинг ана шу жараёнларга дахлдорлик ҳиссини кучайтириш, шу билан бирга, уларнинг ижодий қобилиятларини ривожлантириш, қўллаб-қувватлаш ва рағбатлантириш мақсадида ўтказилган танловнинг вилоят босқичида туман, шаҳар босқичларида ғолиб бўлган 30 нафар ўқувчининг ижодий ишлари кўриб чиқилди.

- Тақдим этилган иншоларини кўриш жараёнида ўқувчиларнинг ислоҳотлар ҳақида кенг билимга эга эканликларига ишонч ҳосил қилдим, - дейди танлов ҳакамлар ҳайъати аъзоси, Андижон давлат университети профессори Дилдорахон Абдуллаева. - Ишонаманки, ана шундай билимли, салоҳиятли ёшларимиз келгусида ўзлари танлаган соҳанинг етук мутахассиси бўлиб, жамиятда ўз ўрнига эга бўлган, юртимиз равнақига муносиб ҳисса қўшадиган инсонлар бўлиб камол топадилар.

Якуний натижаларга кўра, иншолар танловида 1- ўринга Пахтаобод туманидаги 16- умумтаълим мактаби ўқувчиси Каримахон Эргашева сазовор бўлди. Иккинчи ўрин Марҳамат туманидаги 14- умумтаълим мактаби ўқувчиси Моҳларой Райимжоновага, учинчи ўрин Хўжаобод туманидаги 40- ИДУМ ўқувчиси Гулжахон Умаровага насиб этди.

-        Ижодий ишим муносиб баҳоланиб, ғолиблар қаторидан ўрин олганимдан жуда хурсандман, - дейди танлов ғолибларидан бири Моҳларой Райимжонова. - Ушбу ютуқ менга ишонч, куч ва шижоат беради, келгусида янада фаол бўлишга, фақат аъло баҳоларга ўқишга ундайди. Танлов ғолиблари ва иштирокчилари ташкилотчилар томонидан диплом, фахрий ёрлиқ ва китоблар жамланмаси билан тақдирландилар.

/олиб ва совриндорларга совғаларни вилоят Мактабгача ва мактаб таълими бошқармаси бошлиғи Р. Каримов, вилоят Адлия бошқармаси бош юристконсульти Ҳ. Валиев, Халқ депутатлари вилоят кенгаши қошидаги жамоат фонди раҳбари З. Исмоилова, ННТ Миллий ассоциацияси вилоят бўлими раҳбари А. Узоқжонов, Ўзбекистон Журналистлар уюшмаси вилоят бўлими раиси М. Артикова, "Ҳамроҳ" ННТ раҳбари Г. Юлдашевалар топширишди.

Восит АҲМАТХОНОВ

Сирли дунё

Қадим замонлардан то бугунгача инсониятни "Тушлар ўнгидан келадими?" деган савол ўйлантириб келмоқда.

Тушларнинг ўнгидан келиши бор нарса эканини кўпчилик, жумладан, машҳур олимлар ҳам таъкидлайдилар.

Таниқли инглиз ёзувчиси Киплинг дўстларига ҳайротомуз туши ҳақида бот-бот гапириб берарди.Тушида у аллақандай қабул маросимига таклиф этилганди. Катта зал, оёқ остига синиқ мармар тошлар ётқизилган. Одам кўп, қандай тантана бўлаётгани Киплингга қоронғу, сабаби олдини ёғоч одам тўсиб турибди. Маросим тугагач, бир киши ёзувчининг қўлидан ушлаб, унга гапи борлигини айтди.

Шу тушни кўрганидан сўнг, орадан икки ой ўтиб, адибни ҳақиқатдан ҳам қирол саройига расмий маросимга таклиф этдилар. Бу кўрган тушининг ўзгинаси эди!

Бундай башоратлар фақат машҳурлардагина эмас, балки оддий одамларда ҳам кузатилади. Олимларнинг аниқлашларича, тушнинг ўнгидан келиши, кўпроқ туш таъбирига ишонувчи кишилар ҳаётида содир бўларкан.

Бефарзанд бир аёл тушида ўғилли бўлганини, ўғли улғайиб элига нафи тегувчи, мансабдор бўлганини кўрди. Орадан бир йил ўтиб, Яратганнинг марҳамати билан чиндан ҳам ўғил фарзанд кўрди. Қарангки, вақт ўтгач, замондошимиз бўлган ўша аёлнинг тушида аён бўлган ҳолатлар ҳақиқатга айланди.

Арасту таълимотларида тушнинг ҳаёт ва ҳаёт эмаслик орасида туришини таҳлил қилган. Йиллар ўтса-да, олимларнинг баъзилари тушни табиий физиологик жараён деб айтишса, айримлари бошланғич онгнинг алоҳида қисми деб ҳисоблашади. Уларнинг таъкидлашича, тушнинг асосий вазифаси келажакда бўладиган яхши ва ёмон воқеалардан огоҳлантиришдир.

Туш ҳақидаги бундай хилма-хил фикр ва хулосалар жуда кўп. Лекин тушнинг қандай ҳодиса эканлиги хусусида аниқ хулоса ҳозирча мавжуд эмас. Яна тиббиёт мутахассислари, одам яхши тушлар кўраётганда ортиқча ёғдан халос бўлишини таъкидлайдилар.

Нигорахон РАЗЗОҚОВА тайёрлади.

Руҳият

"Биз қариётганимиз учун севишдан тўхтамаймиз, балки бутунлай севишдан тўхтаганимиз учун қариймиз".

Бир китобдан шу сўзларни ўқидиму, ўйланиб қолдим. Бизнинг ўзбек аёлларига бундай  дейиш ноўрин эмасмикан? Чунки "Севиш" деганда фақатгина ёримизни, фарзандларимизни яхши кўришни тушунамиз. Умримизнинг охиригача ана шу муҳаббатнинг тафти билан яшаймиз. Ўзимизни-чи? Қачон севамиз?

Турмуш ўртоғимиз рўзғорга бир нима кўтариб келса, хурсанд бўлиб мақтаймиз. Фарзандимиз "аъло"га ўқиса, айтган ишимизни вақтида амалга оширса қувониб олқишлаймиз. Айтинг-чи, ўзингизни охирги марта қачон мақтагансиз? Ўзингизга ҳам тез-тез "беш" баҳо қўйиб турасизми?

Баъзан йиқилиб, тиззангиз билан тушганингизда, қўлингизни уриб олганингизда зарб тушган жойни беихтиёр силайсиз, шунда оғриқ бироз пасайгандай туюлади-а? Оёқ-қўлларингизни, юрагингизни оғримаган пайтларида ҳам силаб-сийпалаганмисиз? Ахир неча йиллардан бери улар сизга беминнат хизмат қилиб келмоқда-ку!

"Ҳа, мен ўзимни жуда севаман, кечки пайтлар яхши кўрган овқатларимни ейман, мазза қилиб телесериал кўраман", дерсиз. Аслида, уйқу олдидан тўйиб овқат емасангиз, умрни ўғирловчи сериаллар кўриш ўрнига, тоза ҳавода сайр қилиб келсангиз, танангиз сиздан кўпроқ миннатдор бўлади.

"Ўзини севиш" деганда кўпчилик худбинликни тушунади. Асло бундай эмас. Ўзига эътиборли, соғлиги, вазни тўғрисида қайғурувчи аёл эри, яқинлари учун ҳам севимлидир. Ўзингизни иложи борича кўпроқ мақтанг. Инсоний қадр-қимматингизнинг рўйхатини тузинг. Бу рўйхатга яхши чиққан ишингизни, тайёрлаган мазали овқатингизни ёки қийин пайтида ўртоғингизни қўллаганингизни киритинг. Уни ҳар куни яхши ишларингиз билан тўлдириб боринг. Танангизни ардоқланг, меҳрибончилик қилинг, у билан гаплашинг ва у сизга албатта муносабат билдиради. Кўзгуга боқиб, "Мен жуда гўзалман", деб айтинг. Ахир сиз дунёда ягонасиз.

Зулфияхон МАНСУРОВА

Спорт

Андижон шаҳрида 4 ёшдан 20 ёшгача бўлган қизлар ўртасида Андижон шаҳар ҳокими кубоги учун бадиий гимнастика бўйича мусобақа бўлиб ўтди.

9 май - Хотира ва қадрлаш кунига бағишланиб, бадиий гимнастикани ривожлантириш, қизлар ўртасида унинг оммавийлигини ошириш ҳамда соғлом турмуш тарзи кўникмаларини   шакллантириш мақсадида Андижон шаҳар Спортнинг ўйин турлари ва енгил атлетика спорт турларига ихтисослашган спорт мактабида ўтказилган мусобақада Қорақолпағистон Республикаси, шунингдек, мамлакатимиз вилоятлари жамоалари иштирок этиб, ғолиблик учун ўзаро баҳс олиб бордилар.

 - Мусобақаларда жамоалар таркибида турли ёш тоифалари бўйича бир минг нафарга яқин ҳаваскор ва спортчи гимнастикачи қизлар иштирок этиб, ўз иқтидор ва маҳоратларини намойиш этишди, - дейди турнир бош ҳаками, Андижон шаҳар болалар ва ўсмирлар спорт мактабининг бадиий гимнастика    бўйича мураббийси             Мухсина Фозилжонова. - Иштирокчилар ниҳоятда чиройли чиқишлари билан спортнинг нафис тури ҳисобланган бадиий гимнастиканинг ўзига хос, нозик жиҳатлари, техникасини пухта ўзлаштириб олганликларини кўрсата олдилар. Юртимизда маҳоратли гимнастикачи қизлар сафи тобора ортиб бораётганлиги қувонарлидир.

Қизиқарли ўтган мусобақаларнинг якуний натижаларига кўра, умумжамоа ҳисобида Андижон вилояти жамоаси биринчи ўринга сазовор бўлди. Тошкент шаҳар   жамоаси иккинчи, наманганлик бадиий гимнастикачи қизлар учинчи ўринни қўлга киритдилар.

Турнир ғолиб ва совриндорлари, шунингдек, турли номинациялар бўйича энг яхши деб топилган иштирокчилар диплом, тегишли медаль ва эсдалик    совғалари билан тақдирландилар.

Зуҳриддин УМРЗОҚОВ

Андижон шаҳар педагогика коллежида 9 май - Хотира ва  қадрлаш кунига бағишланиб "Сиз доимо қалбимиздасиз, азиз устозлар!" деб номланган хотира тадбири ўтказилди.

Коллеж ўқитувчи ва талабалари,  кўп йиллар мазкур илм масканида самарали фаолият юритган фахрийлар иштирокида бўлиб ўтган маънавий-маърифий тадбирда коллежнинг биринчи раҳбари Наримон Тожибоев, унинг издошлари, шогирдлари, узоқ йиллар коллежда самарали фаолият юритган Абдумалик Ҳошимов, Нуриддин Сулаймонов, Муҳамадали Эртоев, Адҳамжон Тожибоев, Шуҳратжон Тошматов, Собиржон Мамадалиев, Сиддиқжон Тўхтабоев каби қатор устозлар хотираси ёдга олинди.

Хотира тадбирида юқорида номлари келтирилган устозларнинг таълим муассасасида олиб борган ибратли ишлари, ўзига хос инсоний фазилатлари ҳақида уларнинг шогирдлари,  фарзандлари гапириб ўтдилар.

-        Хотира тадбирини ўтказишдан мақсадимиз, коллежимизда узоқ йиллар иш олиб борган ва барчамизга ибрат бўлган устозларимиз хотирасини ёд этиш, шу орқали ўқувчиларимиз қалбида устозларга, ўтган авлодларимиз хотирасига ҳурмат туйғуларини янада мустаҳкамлашдан иборат, - дейди коллежнинг Касбий таълим бўйича директор ўринбосари  Дилфузахон Аҳмедова.  - Ўтганларни ёд этиш, уларнинг ибратли ҳаёт йўлини  қадрлаш барчамизнинг инсоний бурчимиздир. 

Хотира тадбири доирасида уч авлод вакиллари ўртасидаги мулоқот айниқса, ўқувчи ёшлар қалбида унутилмас таассуротлар қолдирди.

Маҳбубахон ИСРОИЛОВА,

коллежнинг хотин-қизлар кенгаши раиси.

Адабий мулоҚот

Андижон шаҳридаги 8- умумтаълим мактабида "Китоб, адабиёт - инсон камолотининг маёғи" деб номланган адабий, маънавий-маърифий тадбир бўлиб ўтди.

Мактабнинг ижодий-маданий масалалар бўйича тарғиботчиси Восит Аҳматхонов, она тили ва адабиёти фани ўқитувчилари Наргизахон Охунова, Нафисахон Ортиқова ҳамда кутубхона мудираси Одинахон Ҳайдарова ташаббуси билан ташкил этилиб, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси вилоят бўлими раиси, шоира Хуршидабону, ўқитувчилар, ўқувчилар иштирок этган тадбирда ўқувчиларнинг ижодий қобилиятларини юксалтириш, ижодкор ўқувчиларни қўллаб-қувватлаш, ўқувчиларнинг китоб ўқишга, адабиётга бўлган қизиқишини ошириш муҳимлиги таъкидланди.

Икки босқичда ўтказилган тадбирнинг биринчи босқичида таваллуд кунига 120 йил тўлган Ўзбекистон халқ шоири /афур /улом ҳаёти ва ижоди ҳақида сўз юритилди. Она тили ва адабиёти фани ўқитувчилари томонидан тайёрланган фаол ўқувчилар /афур /улом ҳаёти ва ижоди ҳақида иштирокчиларга кенг маълумотлар беришди, шоир ижодининг ўзига хос жиҳатлари хусусида гапиришди. Атоқли шоир шеърларидан намуналар ўқидилар.

Шу ўринда таъкидлаш керакки, ҳозирга қадар тарғиботчи ташаббуси билан Бобур, Чўлпон, Нодирабегим, Хабибий, Саида Зуннунова, Турсуной Содиқова сингари адиблар ижодига бағишланган юқоридаги каби тадбирлар ўтказилди.

Тадбирнинг иккинчи бўлимида Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси вилоят бўлими раиси, шоира Хуршидабону ва ижодкор ўқувчилар ўртасида ижодий мулоқот бўлиб ўтди. Мулоқотда ижоднинг машаққатли йўли, китоб мутолааси, китоб ва адабиётнинг инсон камолотидаги ўрни ва роли хусусида фикр-мулоҳазалар билдирилди.

Шоира Хуршидабону ўқувчиларни қизиқтирган саволларга атрофлича жавоб қайтарди, ўз шеърларидан намуналар ўқиб берди. Самимий бўлган мулоқот ўқувчиларда унутилмас таассуротлар қолдирди.

Якунда тадбирда фаол қатнашган бир гуруҳ ўқувчиларга китоблар совға қилинди.

Инобатхон ИБРАГИМОВА,

мазкур мактаб директори.

Умр ва ҳаёт инсонларга берилган бир омонат ҳисобланиб, шариатимиз инсонга умрини хайрли ишлар қилишига, ёмонликдан сақланишига буюради. Кишига берилган азиз неъматлардан бири тил, сўзлаша олиш неъматидир. Шунинг учун ҳам Аллоҳ Таоло Қуръони каримда: "Ахир, Биз унга икки кўз, тил ва икки лаб (ато) қилмадикми?!" дея Яратганнинг марҳаматига мушарраф бўлишда тилнинг ўрни катта эканлигига ишора қилади.

Инсоннинг сўзига, муомала маданиятига қараб, унинг инсонийлик мақомига баҳо берилади. Қалб ва тил гўзаллиги инсонийликни кўрсатадиган муҳим жиҳатлар ҳисобланади. Улардан бири хатога йўл бошласа, бошқа аъзолар ҳам у сабабли гуноҳга ботади. Тил ёлғон қасами билан бошқа аъзоларни дўзах оташига дучор қилади. Айнан тилнинг ножўя ҳаракати аёлларни эридан, болани отадан, акани укадан айриши, дўстни душманга айлантириши, мўмин бандаларнинг қалбига озор етказиши мумкин. Мўминнинг қалби эса Аллоҳнинг назаргоҳидир. Ҳақиқий мусулмон нажот ва бахтиёрлик тилини ножўя сўзлардан тийиш ва ҳасад қилмасликда эканлигини яхши англаши керак.

Бир ривоятда ёзилишича, кечани ўтказиб, тонг отганидан сўнг тана аъзолари тилга шундай деб айтар экан: "Бизнинг ҳақимиз учун Худодан қўрққин, чунки бизнинг ихтиёримиз сендадир, агар сен тўғри ва ҳалол бўлсанг, бизлар ҳам тўғри ва ҳалол бўламиз. Агар сен нотўғри қадам қўйсанг, биз ҳам нуқсонли бўламиз". Ана шу ривоятдан келиб чиқиб, тилни ёмон сўзларга одатланиб қолишдан сақлаш зарур.

Муоз ибн Жабал (р.а.) бир куни Расулуллоҳ (с.а.в) билан саёҳатга чиққанида Пайғамбаримиз (с.а.в)дан "Ё Расулуллоҳ! Мени жаҳаннамдан узоқлаштирадиган ва жаннатга яқинлаштирадиган бир амални айтинг", деб сўради. Улар: "Аллоҳга ибодат қилиб, Унга ширк келтирмайсан. Намоз ўқийсан, закот берасан, Рамазон рўзасини тутасан, ҳажга борасан" деди ва "Сенга яхшилик эшикларини кўрсатайми?" деб сўради. Муоз ибн Жабал: "Ё Расулуллоҳ, кўрсатинг" дегач, Пайғамбаримиз (с.а.в): "Рўза жаҳаннамга пардадур, садақа хатоларни кетказади, худди сув оловни ўчиргани каби кечаси ўқиладиган намоз яхшиларнинг белгисидир", дедилар. Сўнг ушбу оятни келтириб ўтдилар: "Уларнинг ёнбошлари (ибодат қилиш учун) ўриндиқларидан ажраб турар (оз ухлашади). Улар Парвардигорларига қўрқув ва умидворлик билан дуо қилурлар ва биз уларга ризқ қилиб берган нарсалардан эҳсон қилурлар" (Сажда сураси, 16-оят).

Муҳаммад (с.а.в): "Бу диннинг боши Ислом, устуни намоз, чўққиси жидду жаҳддир. Буларни бутунлаштирадиган нарса тилдур" дедилар ва қўллари билан Муоз (р.а)нинг тилини кўрсатдилар.

Муоз (р.а) "Ё Расулуллоҳ! Биз гапирганларимиз учун жавоб берамизми?" деб сўради. Расулуллоҳ (с.а.в) "Эй, Муоз! Инсонларнинг бурунларидан тутиб, юзтубан оловга отилишларига сабаб уларнинг тиллари бўлмасдан нима?" деб хитоб қилдилар.

Дарҳақиқат, Муҳаммад (с.а.в) биз - умматларини тилни ножўя сўзлардан асрашга, иложи бўлмаганида сукут сақлашга буюрганлар. Яъни: "Кимки Аллоҳ таолога ва охират кунига имон келтирган бўлса, фақат яхши нарсаларни гапирсин ёки жим турсин" дея марҳамат қилганлар.

Динимиз тилга, сўзлашишга алоҳида эътибор беришга ундашининг, уни бефойда ва гуноҳ бўладиган сўзларни айтишдан қайтаришнинг сабаби тил қалбга яқиндир. Қалб эса имон маскани ҳисобланади. Демак, инсон иродали, соф ва маънавиятли бўлса, унинг тилидан ҳам фақат ширин сўзлар чиқади. Тил ёмон гапларни кўп гапирса, инсоннинг қалби ҳам қорая бошлайди ва натижада имони сусаяди. Бу ҳақда Пай-ғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в) Абу Зар (р.а)га қилган васиятларининг бирида: "Сукут сақлашни ўзингга одат қилгин, чунки сукут сақлашлик, биринчидан шайтонни қувади, иккинчидан, динингни  сақлашингга ёрдам беради" деганлар. Мутафаккирларимиздан бири Абдулла Авлоний эса: "Агар журму гуноҳ бўлсин десанг оз, Тилингни сақла ғийбатдан қишу ёз" деб ёзган эди.

Аллоҳ таоло барчаларимизга тили, дили бир ва гўзал бўлган бандалари қаторида бўлишлигимизни насиб этсин.

Салимжон ШОКИРОВ,

Андижон шаҳридаги "Хонақо" жоме масжиди имоми.

Аллоҳ таоло бандаларини илм олишга ва бу орқали Роббисини танишга буюради. Агар инсон Қуръон оятларининг маъно-мазмунини, оятларнинг ўзаро мутаносиблигини ёки бунинг акси эканлигини англамаса, у ҳолда бу инсон Аллоҳ таолонинг муродига ўзи сезмаган ҳолида ноқислик етказган ҳисобланади.

Ҳозир биз ўрганаётган "Вақф" илми бундай хатоларнинг олдини олишда асосий восита илми ҳисобланади. Бу борада Абу Амр Усмон ибн Саид Ад-Доний ўзининг "Ал-Муктафий" китобида қуйидаги ҳадисни келтиради:

Убай ибн Каъб розияллоҳу анҳу ривоят қилади: "Биз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига бордик. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ёнимдаги фаришта (яъни Жаброил алайҳиссалом) менга қарата, Қуръонни ўқинг! дея, етти ҳарфга етгунича санади. Сўнгра, тоинки "азоб"  борасидаги оят "Раҳмат" ояти ила ёки "Раҳмат" ояти "Азоб" ояти ила якунланмас экан буларнинг барчаси "Шофеъ" ва "Кифоя" қилувчидир деди" - дея марҳамат қилди.

Аллома Абу Амир Усмон ибн Саид Ад-Доний келтирган ушбу ҳадисни шарҳлаб, қуйидагиларни келтиради:

"Бу ҳадис Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг Жаброил алайҳиссаломдан етказган мукаммал таълимидир. Чунки ҳадиснинг зоҳири жаҳаннам ва азобнинг зикри келган оятида тўхталиб, сўнгидан (келган) жаннат ва савоб зикри келган ояти каримадан ажратилиши ва шунингдек, жаннат ва савобнинг зикри келган оятда тўхталиб, ортидан жаҳаннам ва уқубатнинг зикри келган оят келадиган бўлса, уларнинг оралари ажратилиши лозим эканлигига далолат қилади", - деди.

Ислом УМУРЗАҚОВ,

Тошкент ислом институти талабаси.

Мулоҳаза

Барчамиз яхши биламизки, Ислом динида илм олишга катта эътибор қаратилади. Умуман, илм эгасини икки дунёда ҳам азиз қиладиган улуғ неъмат эканлиги ҳам диний, ҳам дунёвий адабиётларда жуда кўп бор таъкидланган.

Аммо баъзида дунёвий илмлар бизга Аллоҳ таолонинг розилиги томон олиб борувчи кўприк вазифасини ўтамайдигандек туюлади, буни ҳис этишимиз, тан олишимиз бироз қийин кечади. Хўш, дунёвий илмлар бизни Холиқ томон етаклаши учун, уларга қандай муносабатда бўлишимиз керак?

  Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: Расулуллоҳ Муҳаммад (с.а.в.): "Ким илм излаб йўлга чиқса, Аллоҳ унга Жаннат йўлини осон қилиб қўяди",- дея марҳамат қилдилар (Имом Муслим ривояти). Ўша пайтларда илм излаш ҳақиқатан ҳам машаққатли  бўлиб, кўпинча одамларни ўз ватанини узоқ вақтга тарк этишга мажбур этарди. Ҳозирги кунга келиб, биз илм йўлидаги "қийинчиликлар"нинг бошқа турини бошдан кечиряпмиз. Дунёвий билимларнинг бари, кўпинча бизни Аллоҳга яқинлаштира олмаётгандек, аксинча "диний" ва "дунёвий" билимлар атамалари кундан-кунга бир-биридан узоқлашаётгандек, кўринади ва бу бизни гўёки боши берк кўчага олиб кириб қўяди-да, танлов борасида иккиланиб қоламиз. Бундай ҳолларда, қандай қилиб илм олиш, ҳатто дунёвий илмлар орқали ҳам Аллоҳ таолога муқарраб бўлиш мумкинлигини билишимиз, ҳар икки - ҳам диний, ҳам дунёвий илмни бирдек олиб кетишимиз мумкин бўлади?

 Аввало, "Дунёвий" илмларни ўрганиш, ҳануз Аллоҳ азза ва жалла билан боғлиқ эканини унутмаслигимиз керак. Бизларда илм - "исломий" ва "дунёвий" бўлади, деган тушунча шаклланиб қолган. Аллоҳ таолонинг ўзи осмонлару ерни биз учун яратган бўлсаю, энди биз буларни ўрганиб, улар орқали Яратгувчининг сифатларини яқиндан танишга ўринсак, шунинг ўзи Холиққа томон яқинлашиш эмасми? Масалан, инсон табиатшунослик фанини ўрганиш орқали, Аллоҳ таолонинг яратилмишлар борасидаги нозил қилган оят-мўъжизаларини яқиндан ўрганади ва унда Аллоҳ таолонинг оятларига таслимият ҳосил қилади, бу илмлар кишининг қалб тўрига чуқур сингиб боради. Табиб, ёзувчи, тадбиркор ва ҳатто, қурувчи бўлиш орқали ҳам Аллоҳ азза ва жалла бандаларнинг ҳаёт тарзларига енгиллик ва сурур олиб кириш ила Холиқнинг розилигини топса бўлади. Чунки Ҳақ таоло Ўзининг розилигини мана шу яхшиликлар ичига яширган ва бу унда мурувват бўлган барча ишларда топилади. Шундай қилиб, одамзод барча тирик жонзотларга ёрдам бериб дунёвий илмлари орқали ҳам Роббининг розилигига эришиши мумкин экан.

Бизга том маънода ибрат бўла оладиган тарихга назар ташлайлик. Бутун дунё жаҳолат ботқоғи узра сузиб юрган пайтларда, айнан ислом ўзининг забардаст уламолари билан дунёни жаҳолат ботқоғидан олиб чиқди, уларга фалсафа, тиб, риёзиёт, ахлоқ, поклик ва бошқа соҳаларда ҳам таълим берди. Айнан улар, дунёнинг биринчи кашфиётчиларидан бўлишди. Замонавий тиббиётнинг отаси бўлган Абу Али ибн Сино, биринчи назарий-физик  ал-Хайсам ёки алгебра фанининг асосчиси ал-Хоразмий каби олимларнинг ҳаёти ва фаолияти бунга яққол далилдир. Уларнинг тинимсиз илм олишлари, юксак кашфиётларига энг аввало,  Аллоҳ таолога бўлган муҳабббатлари, ҳам диний, ҳам дунёвий илмни пухта ўзлаштирганлари мустаҳкам замин яратиб берган.

Дунё тамаддуни ривожига беқиёс ҳисса қўшган улуғ алломаларнинг аждодлари сифатида шуни билишимиз керакки, қачонки биз ўша буюкларимиз изидан юриб, уларнинг йўлини давом эттирар эканмиз, нафақат Ислом, балки бор илму маърифат, дунёвий илмлар ҳам гуркираб ривожланади. Бунинг учун айниқса, биз ёшлар ҳамиша Аллоҳни зикр этган ҳолда изланишдан, илм олишдан тўхтамаслигимиз лозим.

Ҳусайн ЁДГОРОВ,

   "Саййид Муҳйиддин махдум" ўрта махсус ислом билим юрти талабаси.